Doğum Kontrol Yöntemleri
Doğum kontrol yöntemleri, hamile kalmak istemeyenler ve planlı gebelik yapmak isteyen kişilerin istenmeyen gebelikleri öncelemek için cinsel ilişki öncesi ve sonrası aldıkları tedbirlerdir.
5 tip doğum kontrol yöntemi vardır:
- Rahim içi araçlar
- Bariyer yöntemleri
- Hormonal kontrasepsiyon
- Doğal doğum kontrol yöntemleri
- Sterilizasyon
Epilepsi hastalarının dikkat etmesi gereken yöntem hormonal kontrasepsiyon ve doğal doğum kontrol yöntemleridir.
Rahim içi araçlar
- Hormonlu spiral
- Rahimiçi bakır bobin
Bariyer yöntemleri
Spermin yumurtaya ulaşmasını önlemek için seks sırasında bariyer amaçlı kullanılan araçların tamamı ifade eden yöntemdir. Bunlar:
- Diyafram
- Servikal başlık
- Prezervatif
- Lae kalkanı
- Doğum kontrol süngeri
- Spermisit tablet, fitil ve kremler
Doğal doğum kontrol yöntemleri
Adet döngüsüne dikkat ederek hamile kalınabilecek günlerde cinsel ilişkiye girmeme temeline dayanan yöntemlerdir.
- Doğum kontrol monitörü
- Semptotermal yöntem
- Ritim (Takvim) Yöntemi
Sterilizasyon
Hamileliği kalıcı olarak önleme yöntemidir.Bu yöntem her iki cinsiyette de uygulanabilir.
Kadınlarda sterilizasyon, fallop tüplere giden yolun kapatılması veya bir parçasının kesilip çıkarılması ve tüplere giden yolun bağlanması yöntemidir. Mikrocerrahinin gelişmesiyle ayrı olan tüpler birleştirilerek ve yeni bir kanal oluşturulup bağlanıldığında kadın tekrar hamile kalabilmektedir.
Erkeklerde sterilizasyon ise testislerin içinden penise sperm taşıyan tüplerin seks sırasında boşalan sıvıya ulaşmasını ve sızmasını engellemek için kesilip bağlanmasıdır.
Hormonal kontrasepsiyon
- Hormonlu spiral
- Doğum kontrol hapları
- Doğum kontrol enjeksiyonu
- Vajinal halka
- Sadece progesteron içeren haplar
- Kontraseptif bant
- Kontraseptif implant
Ertesi gün hapları
Korunmasız ve gebelik riski bulunan cinsel ilişkilerden hemen sonra alındığında hamileliğin oluşmasını engelleyen haplardır.
Doğum kontrol yöntemleri ve epilepsi
Epilepsili kadınlar için doğal kontrol yöntemleri önerilmez. Bunun nedeni epilepsinin kendisinin veya kullanılan epilepsi ilacının hormon seviyelerini etkilemesidir.
Hormon bazlı oral kontraseptifler (haplar) en sık tercih edilen yöntemdir. Bunlar östrojen ve progesteron hormonlarını veya sadece progesteron hormonlarını içerir.Karaciğerin hormonları parçalama yeteneğini artıran antiepileptikler (enzim indükleyici antiepileptikler) bu doğum kontrol yöntemini etkisiz yapabilir.
Oral kontraseptifler lamotrijin etken maddeli ilaçların kandaki seviyesini %50 düşürürler. Bu nedenle nöbet geçirme ihtimali artar.
Hangi antiepileptik ilaçlar doğum kontrol haplarının etkililiğini azaltabilir?
- Karbamazepin
- Klobazam
- Eslikarbazepin
- Felbamat
- Günlük 300 mg ve daha fazla lamotrijin
- Okskarbazepin
- Fanobarbital
- Fenitoin
- Primidon
- Rufinamid
- Topiramat
Hangi antiepileptik ilaçlar doğum kontrol haplarının etkilemez?
- Asetazolamid
- Diazepam
- Divalproeks, sodyum valproat, valproik asit
- Etosüksimid
- Gabapentin
- Günlük 300 mg ve daha fazla alınan lamotrijin
- Klonazepam
- Klorazepat
- Lakozamid
- Levetirasetam
- Lorazepam
- Pregabalin
- Tiagabin
- Vigabatrin
- Zonisamid
Kaynakça
- https://www.epilepsy.com/living-epilepsy/women/all-women/contraception
- https://www.epilepsy.org.uk/info/daily-life/sex/contraception
- https://www.epilepsysociety.org.uk/contraception-and-epilepsy
- https://www.epilepsy.org.au/about-epilepsy/living-with-epilepsy/womens-issues/